Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, tarihi ritüelleri yapay zeka ile canlandırarak dikkat çekiyor. Yaklaşık 13 kilometre mesafede konumlanan bu kalenin, Roma döneminde askeri bir yerleşim alanı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise, kentin önemli turizm değerlerinden biri haline gelmiştir ve ziyaretçi ilgisi giderek artış göstermektedir.
Zerzevan Kalesi, dünyada bilinen son Mithras tapınağını barındırması sebebiyle de özel bir yer taşımaktadır. Yılın her dönemi ziyaretçilere kapılarını açan kale, tarihi derinliği ve gizemi ile de araştırmalara ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Tarihi yapının tarihi sur kalıntıları, gözetleme kuleleri, kilise ve yer altı yapıları gibi çeşitli unsurlarıyla ziyaretçilerine farklı bir deneyim sunmaktadır.
Kalede yapılan kazılar neticesinde 60 dönüm genişliğinde alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğindeki sur kalıntıları, 21 metre yüksekliğindeki bir gözetleme kulesi, bir kilise, yönetim binaları, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları, 54 su sarnıcı, yer altı kilisesi ve 400 kişilik yer altı sığınağı gibi yapılar gün yüzüne çıkartılmıştır. Bu alanlarda ayrıca, milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle önemini yitiren Mithras dinine ait yer altı tapınağı da bulunmaktadır.
Tarihi yapının gizemini ve özelliklerini yapay zeka aracılığıyla canlandırmayı başaran isim, Adem Ulusoy’dur. Ulusoy, Mitraizm inancının, tarih boyunca insanlık için en gizemli inanç sistemlerinden biri olduğunu vurgulayarak, projede bu inanç sisteminin ayinlerini ve Zerzevan Kalesi’nin atmosferini bir araya getirdiğini ifade etmiştir. Ulusoy, “Amacım, tarihin derinlikteki bu gizemli kültürü modern bir bakış açısıyla yeniden yorumlamak ve insanlık mirasının bu önemli parçasını günümüz insanına taşımaktı” diye açıklamıştır.
Ulusoy, yaptığı araştırmalarda Mitraizm’e girişin 7 aşamadan oluştuğunu belirtmiştir. Bu aşamalar, belirli bir acı ve eşiği geçerek seviye atlama ile ilişkilidir. Ulusoy, bu aşamaları Kazı Başkanı Prof. Dr. Aytaç Coşkun’un makaleleri aracılığıyla araştırdığını ve kendi yorumlarıyla birleştirerek kapsamlı bir projeye imza attığını ifade etmiştir. Ayrıca, bu tapınağa girebilmek için yüksek rütbeli bir asker, başarılı bir insan veya zengin bir tüccar olmanın gerektiği vurgusunu yapmıştır. Zerzevan Kalesi’ndeki Mithras ayinlerine ise yalnızca orada bulunanların katılabileceğini ve bu durumun her zaman gizemini koruduğunu sözlerine eklemiştir.
Kısacası, Zerzevan Kalesi tarih boyunca birçok gizem ve efsanenin merkezinde yer almış olup, günümüzde yapay zeka teknolojisi ile bu gizemlerin gün yüzüne çıkarılması ve 현대 ziyaretçilerine farklı bir deneyim sunulması, hem tarihsel hem de kültürel açıdan önemli bir gelişmedir.
