Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) 2025 yılına ait Uzay Ortamı Raporu, Dünya’nın yörüngesinde biriken uzay çöpü miktarının kaygı verici bir hızla arttığını ortaya koydu. Bu artış, uzay yolculuklarını ve araştırmalarını ciddi anlamda tehlikeye atma potansiyeline sahip.
ESA tarafından yayımlanan yıllık rapor, uzaydaki çöp miktarının hızla yükseldiğini vurguluyor.
KESSLER SENDROMU RİSKİ ARTIYOR
Uzayda biriken enkaza dikkat çeken ESA, bu durumun “Kessler sendromu” adı verilen zincirleme çarpışmaların yaşanma olasılığını artırabileceği konusunda uyarıda bulundu. Bu senaryoda, meydana gelen çarpışmalar yeni parçacıkların oluşumuna neden oluyor ve bu süreç, diğer nesnelerle çarpışarak daha fazla enkaza yol açarak devam ediyor.
Bilim insanları, yalnızca yeni enkaz oluşumunu engellemenin yeterli olmayacağını belirtirken, yörüngedeki mevcut atıkların aktif bir şekilde temizlenmesi gerektiğini ifade ediyor. Aksi takdirde, bu zincirleme çarpışmalar bazı yörüngelerin uzun vadede kullanılamaz hale gelmesine neden olabilir.
130 MİLYONDAN FAZLA KÜÇÜK PARÇA TESPİT EDİLDİ
ESA’nın verilerine göre, Dünya’nın yörüngesinde çapı 10 santimetreden büyük yaklaşık 54 bin nesne bulunuyor. Ayrıca, 1 ile 10 santimetre arasındaki atık miktarının yaklaşık 1,2 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. 1 milimetre ile 1 santimetre arasında ise yaklaşık 130 milyon parça uzay çöpü, yüksek hızda yörüngede hareket ediyor.
Bu parçalar küçük boyutlarına rağmen, Uluslararası Uzay İstasyonu ve Hubble Uzay Teleskobu gibi önemli uzay araçlarına ciddi zarar verme potansiyeline sahiptir.
ÇARPIŞMA DIŞINDA DA PARÇALANMA YAŞANIYOR
Uzayda bulunan nesnelerin sadece çarpışmalar sonucu değil, ayrıca patlamalar ve uzun süreli yıpranma gibi etkenlerle de parçalanabildiği yönünde uyarılar yapılıyor. 2024 yılında yaşanan plansız 11 parçalanma olayı, tek başına 2.600’den fazla yeni çöp parçası yaratmıştır.
ESA, 2024 yılında yörüngeden kontrollü bir şekilde çıkarılan roket ve uydu sayısının, önceki yıllara oranla arttığını ve bu yöntemin etkili bir atık yönetimi çözümü sunduğunu belirtiyor.
Ajansa göre, 2023 öncesi standartlara göre, alçak Dünya yörüngesindeki roketlerin yaklaşık yüzde 90’ı 25 yıl içinde yörüngeden atılmaktadır. 2023’te ESA’nın devreye aldığı yeni beş yıllık düzenlemelere ise yüzde 80 oranında uyum sağlandığı bildirilmektedir.
KÜRESEL İŞ BİRLİĞİ ŞART
ESA uzmanları, bu olumlu trendin devam etmesi için yörüngedeki çöplerin temizlenmesi ve gelecekte yaşanabilecek risklerin azaltılması için küresel iş birliğinin kaçınılmaz olduğunu vurguluyor. Aksi halde, insanlık için hayati öneme sahip olan yörünge alanlarının kullanımı büyük bir tehdit altında kalabilir.
