Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki etkilerini araştıran bir analiz yayınladı. Analizde, bu fiyatlardaki artışın kaynağının büyük ölçüde işlenmemiş gıda ürünleri olduğu belirtildi.
TCMB’de Kıdemli Ekonomist Aslıhan Atabek Demirhan, uzman yardımcısı Muhammed Bahça ve Yardımcı Ekonomist Simin Bayraktar tarafından kaleme alınan “Ramazan Ayı ve Gıda Enflasyonu” başlıklı çalışma, Bankanın blogu “Merkez’in Güncesi”nde yayınlandı.
Yayımlanan analizde, 2025 yılında ramazan sürecinde işlenmemiş gıda enflasyonunun şubat ayında 1,16, mart ayında ise 3,53 puan artış gösterdiği, buna ek olarak gıda ve alkolsüz içecekler enflasyonunun sırasıyla 0,75 ve 1,09 puan yukarı yöne etki ettiği kaydedildi.
Analiz kapsamında, 2003-2024 yılları arasında elde edilen aylık enflasyon verileri kullanılarak gıda ve alkolsüz içeceklerin işlenmiş ve işlenmemiş kategorileriyle ilgili çeşitli değerlendirmeler yapıldı. Ramazan ayının gıda enflasyonu kalemleri üzerindeki farklı etkileri ortaya kondu.
Analizde, gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmemiş gıda aylık enflasyonu üzerinde ramazanın eş zamanlı etkisinin yanı sıra öncü ve gecikmeli etkilerinin de olduğu vurgulandı. Ancak, işlenmiş gıda aylık enflasyonu üzerinde anlamlı bir etki görülmediği belirtildi.
Bu bulguların, geçmiş çalışmalar ve saha gözlemleriyle tutarlı olduğu ifade edilen analizde, ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecek fiyatları üzerindeki baskının esas nedeninin işlenmemiş gıda ürünleri olduğu dile getirildi.
Analiz, ayrıca işlenmemiş gıda fiyatlarının etkisini daha iyi anlamak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından oluşturulan Tarım Ürünleri Fiyat İzleme Sistemi (TÜFİS) verilerine dayandığını belirtmektedir. TÜFİS, gıda perakende sektöründe önemli bir paya sahip zincir marketler ve yerel marketler gibi farklı noktaların günlük fiyat verilerini içermektedir.
Devam eden analiz, mikro düzeydeki fiyat verilerinin ramazan ayına özgü değişimleri de gözler önüne serdi. Kırmızı et ve tavuk eti fiyatlarının ramazan öncesinde başlayan artış eğiliminin, ramazan boyunca arttığı ve sonrasında ise daha ılımlı bir seyir izlediği vurgulandı. Bakliyat fiyatlarının ise ay boyunca yükselirken, öncesi ve sonrası dönemlerde daha yatay bir seyir izlediği kaydedildi.
Yumurta fiyatları açısından ise ramazan ayıyla birlikte bir artış izlenirken, sonrasında düşüş yaşandığı belirtildi. İncelenen tüm ürünlerde ramazan dönemine bağlı fiyat artışlarının kalıcı bir hal alma eğiliminde olduğu ifade edildi.
Analiz, ramazan ayının gıda ve alkolsüz içecekler ile işlenmemiş gıda fiyatları üzerindeki etkilerini net bir şekilde ortaya koyarak, fiyatların 2025 yılında ramazan ayı boyunca manşet enflasyona gıda kaynaklı doğrudan etkisinin yaklaşık 0,5 puan olacağını ortaya koyuyor.
Güncel bulgular, gıda fiyatları üzerinde, özellikle işlenmemiş gıda sebebiyle yukarı yönlü bir baskı olduğuna işaret ederken, bu bağlamda 2025 yılı mart ayında gıda fiyatlarında kaydedilen yüksek artışların da ramazan ayının etkisiyle şekillendiği vurgulandı.
