Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Mart 2023 Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu yayımladı. Rapora göre, yıllık enflasyon gıda ile alkol-tütün gruplarında artış gösterirken, diğer ana gruplarda ise düşüş izleniyor.
Mart ayında ön plana çıkan gıda grubunda, özellikle işlenmemiş gıda alt grubundaki fiyat artışı dikkat çekti. Taze meyve ve sebze fiyatlarındaki artış, Ramazan ayının da katkısıyla et fiyatlarının yükselmesiyle daha da belirginleşti.
Enerji grubunda ise, küresel ham petrol fiyatlarındaki düşüşe paralel olarak akaryakıt fiyatlarında bir gerileme yaşandı. Ancak, şebeke suyu tarifelerindeki artış bu düşüşü dengelerken, genel fiyatların yatay bir seyir izlediği görüldü.
Temel mal grubunda, giyim ve ayakkabıda devam eden sezon sonu indirimleri ile fiyatların gerilediği gözlemlenirken, dayanıklı tüketim mallarında ise fiyat artışları ılımlı düzeyde sürdü. Diğer temel mallarda ise belirli bir güçlenme kaydedildi.
Hizmetler sektöründe aylık enflasyon tüm alt gruplarda yavaşlama gösterirken, ulaştırma hizmetleri fiyatlarında bir azalma kaydedildi.
TCMB raporuna göre, üretici fiyatlarındaki artış, enerji grubunun etkisiyle bir miktar zayıflarken, yıllık üretici enflasyonunda ise düşüş eğilimi devam etti.
Mart ayında enflasyon ana eğiliminde yavaşlama görüldü
Mevsimsel düzeltilmiş veriler, C endeksi aylık artışında ve medyan enflasyonda yatay bir seyir izlerken, diğer ana eğilim göstergelerinde de gerileme işaret etti. Tüm bu bulgular değerlendirildiğinde, mart ayındaki enflasyonun ana eğilimindeki yavaşlama dikkat çekti.
Tüketici enflasyonuna yıllık bazda katkılar incelendiğinde, gıda ile alkol-tütün ve altın gruplarının katkılarının bir önceki aya göre sırasıyla 0,54 ve 0,37 puan arttığı görülürken, hizmetler, temel mallar ve enerji gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,87, 0,70 ve 0,29 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelediğinde, işlenmemiş gıda kaynaklı tüketici fiyatlarındaki aylık artışın önceki aya kıyasla yükseldiği belirlendi. Aylık artışlar, bir önceki aya göre B endeksinde zayıflarken, C endeksinde yatay seyretti. Buna göre, B endeksini oluşturan gruplardan temel mallarda fiyat artışları yükselirken, hizmetlerde ve özellikle işlenmiş gıdada yavaşlama gözlemlendi.
Hizmet fiyat artışı mart ayında yüzde 1,96 ile zayıf bir seyir izlerken, yıllık hizmet enflasyonu 3,44 puan düşüşle yüzde 56,34 olarak kaydedildi. Yıllık hizmet enflasyonu tüm alt gruplarda gerilerken, en dikkat çekici durum kiralardaki yavaşlama oldu; kira enflasyonu yüzde 3,39 olarak gerçekleşti.
Eğitim hizmetlerinde enflasyon mart ayında bir miktar zayıfladı
Özel okul ücretlerindeki artışlar nedeniyle eğitim hizmetlerinde, yılın başından itibaren yüksek aylık artışlar gözlemlenirken, mart ayında enflasyon bir miktar zayıfladı. Lokanta-otel grubu ise, hem yiyecek hem de konaklama hizmetleri noktasında bir azalma yaşadı.
Haberleşme sektöründeki aylık enflasyon yüzde 0,55 olarak kaydedilirken, bu oran önceki aya göre belirgin bir yavaşlama gösterdi. Ulaştırma hizmetleri fiyatları hava yolu ve kara yolu taşımacılığı altında ise yüzde 0,29’luk bir gerileme yaşandı.
Temel mal grubunun yıllık enflasyonu ise 2,32 puanlık bir düşüşle yüzde 19,39 olarak tespit edildi. Giyim ve ayakkabı grubunda bu düşüş dikkati çekerken, tüm alt gruplarda yıllık enflasyon geriledi.
Dayanıklı mallar (altın hariç) fiyatları martta yüzde 1,63’lük bir artış gösterdi ve yıllık enflasyon yüzde 17,95’e geriledi. Beyaz eşya ve mobilya fiyatları ise, sırasıyla yüzde 2,84 ve yüzde 2,61 oranında artış kaydetti. Otomobil fiyatlarında ise daha ılımlı bir artış yaşandı ve yüzde 1,41’lik bir yükseliş görüldü.
Giyim ve ayakkabı fiyatları martta yüzde 2,59 oranında gerilerken, bu durum yıl boyunca süren sezon indirimlerinin etkisiyle şekillendi. Diğer temel mal grubundaki fiyatlar ise yüzde 2,09 oranında bir artış gösterdi ve önceki aya göre güç kazandı.
Enerji fiyatları ise martta yatay bir seyir izlerken, yıllık enflasyonu 1,94 puan düşerek yüzde 41,98 oldu.
Akaryakıt ve elektrik fiyatları düştü
Akaryakıt fiyatları uluslararası enerji fiyatlarının etkisiyle yüzde 1,96 gerilerken, elektrik fiyatları son kaynak tedarik tarifesi çerçevesinde aylık yüzde 0,69 düştü. Öte yandan, bu dönemde şebeke suyu fiyatları yüzde 2,23 oranında bir artış gösterdi.
Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar yüzde 4,94 artırırken, bu grupta yıllık enflasyon 2,01 puan artışla yüzde 37,12 seviyesine ulaştı. İşlenmemiş gıda grubundaki yıllık enflasyon ise 5,82 puan artarak yüzde 39,57 olurken, işlenmiş gıda kategorisinde 1,11 puan düşüş yaşanarak yüzde 34,96 seviyesine geriledi.
Bu süreçte aylık gıda enflasyonuna işlenmemiş gıda fiyatlarının belirgin artışı (yüzde 10,17) öncülük etti. Olumsuz hava koşullarının etkisiyle taze meyve ve sebze fiyatları ise yüzde 16,03 ile önemli bir artış gösterdi.
Kırmızı et fiyatlarında Ramazan dönemi etkisiyle yüzde 6,21 oranında bir artış izlenirken, yumurta fiyatlarındaki artışta (yüzde 8,55) dış ticaret kaynaklı etkilerin de rol oynadığı belirtildi.
Diğer taraftan işlenmiş gıdada ise fiyat artışı mart ayında yüzde 0,57 olarak kaydedildi ve son iki aylık süreçte sınırlı bir artış yaşandı.
Alkollü içecekler ve tütün grubunda, tütün ürünleri bağlamında fiyatlar mart ayında yüzde 9,96 oranında artış gösterdi. Bu artış, ocak ayında yapılan maktu vergi güncellemesinin etkilerinin yanı sıra, üretici firmaların politikalarıyla da haberleşti.
Yurt içi üretici fiyatları martta yüzde 1,88 artarken, yıllık enflasyon 1,71 puan düşerek yüzde 23,50 seviyesine geriledi. Ana sanayi gruplarındaki fiyat artışları sırasıyla sermaye, ara malı, dayanıksız ve dayanıklı tüketim mallarında yüzde 2,53, yüzde 2,28, yüzde 2,26 ve yüzde 2,19 olarak kaydedildi. Enerji fiyatları ise yüzde 1,17 oranında düşüş gösterdi.
Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde, tütün ürünleri, metal cevherleri, ağaç ve mantar ürünleri ile diğer mamul eşyaların öne çıktığı görüldü.
