Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2024 yılına ait küresel askeri harcamalar raporunu yayınladı.
Rapora göre, küresel askeri harcamalar 2024 yılında bir önceki yıla kıyasla reel olarak yüzde 9,4 artarak 2 trilyon 718 milyar dolara ulaştı. Bu rakam, askeri harcamaların tarihindeki en yüksek seviyeyi temsil ediyor. Geçen yılki artışın, Avrupa ve Orta Doğu’da yaşanan keskin yükselişlerden kaynaklandığı vurgulandı.
10 yıldır süregelen artış trendinin devam ettiği kaydedilen raporda, 2023 yılı, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana yaşanan en büyük artışı içeriyor. Ayrıca, dünya genelinde kişi başına askeri harcama ise 334 dolara çıkarak 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
– Türkiye’nin askeri harcamaları 2015-2024 döneminde yüzde 110 arttı
Türkiye’nin 2015-2024 yılları arasında askeri harcamalarının yüzde 110 oranında bir artış gösterdiği ifade ediliyor. 2023’te ülkenin askeri harcamaları, bir önceki yıla göre yüzde 12 artışla 25 milyar dolara ulaştı.
SIPRI raporunda, dünya genelinde askeri harcamaların arttığı ve özellikle Avrupa ile Orta Doğu’da büyük artışlar gözlemlendiği belirtildi. Geçen yıl Malta hariç tüm Avrupa ülkeleri askeri harcamalarını artırdı. Ukrayna’daki savaş ve ABD’nin NATO’ya bağlılığına dair şüphelerin, Rusya’nın bulunduğu Avrupa’daki askeri harcamaların yüzde 17 artmasına yol açtığı kaydedildi.
2024 yılı itibarıyla askeri harcama yapan en yüksek beş ülke ABD, Çin, Rusya, Almanya ve Hindistan olarak sıralanırken, bu ülkelerin harcamaları, küresel askeri harcamaların yaklaşık yüzde 60’ını oluşturdu.
– ABD’nin geçen yıl askeri harcamaları NATO’un yüzde 66’sını oluşturdu
ABD’nin askeri harcamalarının 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5,7 artarak 997 milyar dolara ulaştığı bildirildi. Bu süreçte, ABD’nin askeri harcamaları 2015-2024 döneminde yüzde 19 artış gösterdi. Raporda, ABD’nin toplam küresel askeri harcamalarının yüzde 37’sini ve NATO askeri harcamalarının ise yüzde 66’sını oluşturduğu belirtiliyor.
Geçen yıl Avrupalı NATO üyelerinin çoğunluğu askeri bütçelerini artırırken, bu ülkelerin NATO içindeki toplam payları son 11 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 30’a ulaşmış durumda.
2024’te üç yılı geride bırakacak olan Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa’daki askeri harcamaları Soğuk Savaş sonrasındaki seviyelerin üzerine çıkartmaya devam ediyor.
Çin’in askeri harcamalarının 2015-2024 döneminde yüzde 59 arttığı, geçen yıl ise yüzde 7 artışla 314 milyar dolara çıkarak tahmin edildiği ifade ediliyor.
Hindistan’ın askeri harcamalarının ise geçen yıl yüzde 1,6 artışla 86,1 milyar dolara ulaştığı, bu sürede toplamda yüzde 42 artış yaşandığı aktarıldı.
ALMANYA YENİDEN SİLAHLANIYOR
Geçtiğimiz yıl 88,5 milyar dolarlık askeri harcamasıyla Almanya, küresel ölçekte en fazla askeri harcama yapan ülkeler arasında yer aldı. Bu rakam, Almanya’nın askeri harcamalarının yüzde 28 arttığını gösteriyor. 2015-2024 döneminde Almanya’nın askeri harcamalarının yüzde 89 oranında artması dikkat çekiyor.
Rusya’nın askeri harcamaları, 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 38 artarak 149 milyar dolara ulaşırken, bu miktarın Rusya’nın gayri safi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 7,1’ine denk geldiği tahmin ediliyor.
Ukrayna’nın askeri harcamaları ise geçen yıl yüzde 2,9 artarak 64,7 milyar dolara çıktığı bilgisi verildi. Ukrayna’nın savaş nedeniyle maruz kaldığı ekonomik hasarın etkisiyle, bu harcama miktarı ülkenin 2024 GSYH’sinin yaklaşık yüzde 34’ünü oluşturuyor. Ukrayna’nın toplam askeri harcamalarının, Rusya’nın harcamalarının yüzde 43’üne tekabül ettiği dikkat çekici bir durum.
İSRAİL’İN ASKERİ HARCAMALARI YÜZDE 65 ARTTI
Gazze’deki saldırılarını sürdüren İsrail’in askeri harcamaları, geçen yıl yüzde 65 artış göstererek 46,5 milyar dolara ulaştı. SIPRI, bu artışı “1967’deki Altı Gün Savaşı’ndan bu yana en yüksek yıllık artış” olarak tanımladı.
İran’ın askeri harcamaları ise yüzde 10 azalışla 7,9 milyar dolara geriledi. Raporda, yaptırımların İran üzerindeki etkisinin, ülkenin askeri harcamalarını artırma kapasitesini ciddi ölçüde sınırlandırdığı ifade ediliyor.
İngiltere’nin askeri harcamaları geçen yıl yüzde 2,8 artış göstererek 81,8 milyar dolara ulaştı. Fransa’nın askeri harcamaları ise yüzde 6,1 artarak 64,7 milyar dolara çıktı.
Suudi Arabistan, 80,3 milyar dolarla 2024 yılında Orta Doğu’nun, dünyanın ise yedinci en büyük askeri harcama yapan ülkesi unvanını korudu.
SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Kıdemli Araştırmacısı Xiao Liang, yıl boyunca 100’den fazla ülkenin askeri harcamalarını artırdığına dikkat çekti. Liang, “Hükümetler, genellikle diğer bütçe alanları pahasına askeri güvenliğe giderek daha fazla öncelik vermekte. Bu durumun, ekonomik ve sosyal ödünleşmelerin önümüzdeki yıllarda toplumlar üzerinde önemli etkileri olabilir.” şeklinde yorum yaptı.
SIPRI, 1966’dan bu yana çatışma, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma gibi konularda araştırma yapmaya ve raporlar hazırlamaya devam ediyor.
