Dünyanın en büyük kakao üreticisi olan Fildişi Sahili, özellikle Bafing-Tonkpi bölgesindeki çiftçiler aracılığıyla başta İngiltere olmak üzere Avrupa’daki pazarlarına kakao tedarik etmektedir.
Ancak, uzun süreli düşük fiyat politikaları ve yetersiz yatırımlar, üreticileri ciddi bir krizle karşı karşıya bırakmış durumda.
Yeyasso çiftçi kooperatifi, son yıllarda 5 bin üreticisinden elde edilen kakao miktarının %30 oranında düştüğünü ve bunun birçok çiftçiyi kauçuk ile palmiyeye yönlendirdiğini bildirdi.
İKLİM KRİZİ VERİMLİLİĞİ DÜŞÜRÜYOR
Yeyasso çiftçi liderlerinden Biabate Posseni, düzensiz yağış ve güneş koşullarının ürünlere zarar verdiğini ifade etti. “Yağmur beklediğimiz zaman gelmiyor, güneş olması gereken zamanlarda ise aşırı yağışlar görüyoruz. Bu gidişle 2030’a kadar kakao ağaçlarımızın kalmayabileceğini düşünüyorum,” dedi.
Bogouine bölgesinde tarım yapan Vemo Bakayoko, çiftliğindeki kakao üretiminin 10 yıl önce yılda 700 kilogram iken, geçen yıl bu rakamın 300 kilograma düştüğünü belirtti. Bakayoko, “Hastalıklar nedeniyle üretimimiz neredeyse yarı yarıya azaldı. Her yıl hangi sorunlarla karşılaşacağımızı bilemiyoruz,” diye ekledi.
VİRÜSLER VE HASTALIKLAR YAYILIYOR
Bölgedeki çiftçiler için bir diğer sorun, kakao ağaçlarını etkileyen “şişkin sürgün hastalığı” olarak adlandırılan viral enfeksiyon. 2016’da bu hastalık yüzünden dört hektarlık tarlasını kaybeden çiftçi Fabrice Flan, “Tüm çiftliğim yok oldu. Bu benim tek gelir kaynağım” diyerek yaşadığı durumu açıkladı.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE HÜKÜMET POLİTİKALARI
Fildişi Sahili Tarım Bakanlığı’nın bölge müdürü Thomas Adei, hükümetin temel olarak tarım ormancılığını desteklediğinin altını çizdi. Üreticilere çiftliklerinde meyve ve gölge ağaçları dikmeleri yönünde çağrılarda bulunduklarını belirten Adei, 1960’lı yıllarda üretim artarken ormanların aşırı kullanımının uzun vadede verimliliği ciddi şekilde olumsuz etkilediğini aktardı.
Avrupa’da ormansızlaşmaya karşı yürürlüğe giren düzenlemelere hazırlık çerçevesinde, ülkede üretici kimlik kartları oluşturulmakta ve her çiftliğin üretim verileri kayıt altına alınmaktadır.
ADİL TİCARET MODELİ UMUT VADEDİYOR
Fairtrade sertifikalı Yeyasso Kooperatifi, “Ortak Etki” (Shared Impact) adında yeni bir pilot proje ile daha sürdürülebilir bir model geliştirmeye çaba sarf ediyor. Bu kapsamdaki hedef, İngiltere merkezli M&S süpermarket zinciriyle uzun vadeli tedarik sözleşmeleri imzalamaktır.
Kooperatif Başkanı Doumbia Abou Zeid, bu yöntemle Fairtrade koşullarında satılan kakao oranını %20’den %40’a çıkararak, çiftçilere yönelik prim ödemelerini artırmayı ve çevresel projelere destek vermeyi amaçladıklarını ifade etti.
Fairtrade Vakfı Ortaklıklar Direktörü Kerrina Thorogood, “Bu model, sürdürülebilirlik hedeflerini büyütmek için şirketleri işbirliği yapmaya teşvik ediyor. Parçalı projeler yerine ortak hareketle daha büyük etki sağlanabilir,” değerlendirmesinde bulundu.
Uzmanlara göre, kakao sektörünün sürdürülebilir bir geleceğe sahip olması için uluslararası paydaşların, özellikle alıcı ülkelerin, sorumluluk üstlenmesi ve üreticilerle adil iş birlikleri kurması oldukça önemli.
