Türkiye’de enerji üretim ve tüketim süreçlerinde önemli bir yenilik olan toplayıcılık faaliyeti, enerji piyasası katılımcılarına ve tüketicilere büyük fırsatlar sunmaktadır. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), yayımladığı Elektrik Piyasasında Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği ile bu alanda yeni bir çerçeve oluşturmuştur. Yönetmelik, elektrik piyasasında yenilikçi iş modellerini teşvik etmeyi ve piyasa katılımcılarının etkinliğini artırmayı hedeflemektedir.
Toplayıcılık çalışmaları, yaklaşık 1 yıl süren bir hazırlığın sonucunu temsil etmekte ve lisanslı piyasa faaliyetleri kapsamında yürütülecek. Lisans başvuruları 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren EPDK’ya yapılabilecek. Toplayıcılık faaliyetinin yürütülmesi için gerekli lisanslar, ilgili mevzuat çerçevesinde tedarik lisansı kapsamında alınabilecek. Bununla birlikte, lisans alacak tüzel kişilerin asgari sermaye tutarı, lisans bedeli ve lisans süresi gibi diğer ikincil mevzuat düzenlemeleri yıl sonuna kadar belirlenecek.
Toplayıcılar, lisanslı elektrik üreticileri ve tüketicilerini bir araya getirerek enerji üretim ve tüketim süreçlerini optimize edecekler. Bu sayede, piyasa katılımcılarının bireysel katılım zorlukları aşılacak, özellikle küçük üreticilerin ve tüketicilerin kapasiteleri, daha büyük ve etkili bir portföy oluşturma amacıyla birleştirilecektir.
Tüketim ve Üretim Verilerini Değerlendirme
Toplayıcılar, sahip oldukları bilgi teknolojileri ile enerji yönetim altyapısı sayesinde, dağınık enerji kaynakları için üretim tahminlerini, elektrik fiyatlarını ve arz-talep dengesine dair verileri değerlendirebilecek. Bu durum, hem üreticilerin hem de tüketicilerin daha sistematik ve verimli bir enerji yönetimi gerçekleştirmesine olanak tanıyacak. Portföyüne dahil edilecek tüzel kişiler arasında, üretim lisansı sahipleri, serbest tüketiciler ve lisanssız elektrik üretim faaliyetlerinde bulunan kişiler yer alacaktır. Bu kişilerle toplayıcılar arasında, onaya tabi olmayan ticari anlaşmalar imzalanacaktır.
Toplayıcılar, elektrik enerjisi ve/veya kapasitesini almak ve satmakla yetkili olacak. Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından belirlenen yeni dengeleme bölgelerinde de işlem gerçekleştirme hakkına sahip olacaklar. Toplayıcı portföyünün işlemleri, tamamen kendi sorumluluğundadır. Portföydeki katılımcıların teminat ve dengesizlik gibi yükümlülükleri toplayıcı tarafından karşılanacaktır.
Kurulu Güç Limitleri ve Dengeleme Piyasası
EPDK, yayımladığı yönetmelik ile toplayıcıların portföylerinde yer alabilecek elektrik üretim tesislerinin kurulu güç limitlerini de belirlemiştir. Toplayıcılar, 100 megavat altındaki kurulu güce sahip lisanslı elektrik üretim tesislerini ve on yıllık alım süresini doldurmuş lisanssız elektrik üretim tesislerini portföylerine alabilecek. Ancak, portföyünde yer alan lisanslı ve lisanssız elektrik üretim tesislerinin toplam elektriksel kurulu gücü 2 bin megavat ile sınırlandırılacaktır. Ayrıca, lisanssız elektrik üretim tesislerinin bu toplamda en fazla 500 megavatlık bir paya sahip olabileceği belirtilmiştir.
Toplayıcının, organize toptan elektrik piyasası faaliyetlerine, piyasa işletmecisi ile ilgili katılım anlaşmaları yaparak katılması sağlanacaktır. Ayrıca, dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler noktasında da etkin olmaları beklenmektedir. TEİAŞ tarafından, 1 Ocak 2025 tarihine kadar dengeleme bölgelerinin ilan edilmesi öngörülmektedir
