RÖPORTAJ: MURAT GÜNAY
Yeni projede amaç, kalite çıtasını bir üst seviyeye çıkarmak ve ‘Bursa’da deprem riskine karşı ne yapalım?’ sorusuna net bir cevap vermek… Özellikle Şubat 2023 depremlerinden sonra insanımızda artan deprem kaygısını neredeyse ortadan kaldırabilecek bir çözümle ortaya çıkan BHB İnşaat & 4M ortaklığı birlikteliği, TEMA ESENTEPE projesinde Sismik İzolatörler kullanarak kentte bir ilki gerçekleştiriyor.
Deprem izolasyonu, çok basit olarak yapının zemin ile bağlantısının kesilerek, yapıyı depremin yıkıcı etkisinden sakınmak olarak tanımlanabilir. Deprem izolatörleri, yapı ile zemin arasına yerleştirilen yatayda oldukça esnek, düşeyde ise yapı ağırlığını taşıyacak kadar rijit yapısal mesnetler olarak tanımlanıyor.
Bu projede kullanılan izolatörler, çok kuvvetli bir deprem anında her yöne 60 santimlik yatay hareket ederek, deprem enerjisini sönümleyerek binada hasar oluşmasını engelleyecek şekilde tasarlanıyor. Doğal olarak deprem izolatörleri sadece binayı değil içinde yaşayacak şanslı kullanıcıları da deprem anında yaralanmalardan koruyacak ve eşyalarının bile zarar görmesini engelleyecek. Bursa’yı etkileyecek çok kuvvetli yıkıcı bir depremden hemen sonra bile TEMA ESENTEPE’de yaşam kesintisiz devam edebilecek.
Mudanya Yolu üstünde bulunan Esenkent Sitesi’nin ön bloklarını, kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yeniden inşa eden bu yaratıcı ortaklık, Bursa’ya teknik olduğu kadar sosyal bir katkı da sağlıyor. Her biri 60 santim deplasman kapasitesine sahip 122 adet izolatör, yepyeni TEMA ESENTEPE’nin adeta koruyucu meleği olacak.
∆ Sayın Halil Bayam, TEMA ESENTEPE projesi Bursa’da bir ilk olarak tarihe geçecek. Özellikle kentteki deprem riskini göz önünde bulundurursak yüreklere su serpecek bir çalışmaya başladınız. Bu çözüm hakkında, düşüncenin oluşumu, ilerleyiş ve uygulamalar hakkında bilgi verir misiniz?
◊ Eski adıyla Esenkent sitesi yerine inşa edilecek ‘TEMA ESENTEPE’nin mimari projesi sismik izolatörlerin kullanımına uygun olarak tasarlandı. BHB İnşaat bu projenin öncüsüdür. Eski Esenkent Sitesi’nin kentsel dönüşüme girmesiyle birlikte bu çalışmayı üstlendik. 4M ortaklığı ile kurduğumuz ortaklık sayesinde güçlü biçimde çalışmalarımıza başladık. Projemizin en önemli özelliği temelinde ve yapının bodrum katının tavan seviyesinde “SİSMİK İZOLASYON” uygulanacak olmasıdır. Bu uygulama özel sektörde Bursa’da bir ilk olacak… Daha önce sadece hastanelerde uygulanan bu izolatörler, Bursa’da özel sektörde ilk kez ‘TEMA ESENTEPE’de kullanılacak ve bu projede yer alacak insanların geleceğe güvenle bakabilmelerini sağlayacak.
∆ Sismik İzolatör konusunu daha ayrıntılı anlatabilir misiniz? Bu konu teknik olduğu kadar aslında sosyal bir konu… Siz deneyimli bir mimar olarak bu uygulamayı neden tercih ettiniz?
◊ Toplam dört bloktan oluşan TEMA ESENTEPE projesinde Sismik İzolatör kullanmaya karar verdik çünkü deprem anksiyetesi oldukça yüksek olan insanların yaşadığı bir kentteyiz. Bursa, tarih boyunca birçok büyük deprem atlatmıştır. Bursa da, birinci derece deprem bölgesinde yer alıyor. Bu nedenle burada inşa edilen binaların depreme karşı dayanıklı olması büyük önem taşıyor. Bu dayanıklılığı sağlamak için binamızda, deprem sırasında binayı koruyan özel cihazlar olan sismik izolatörler kullanıyoruz. Sismik izolatörler, binanın temeli ile üstyapısı arasına yerleştiriliyor. Bu cihazlar, depremin etkilerini binaya yansıtmadan, enerjiyi sönümleyerek binanın sallanmasını azaltıyor. Bu sayede, binanın sağlam kalması sağlanıyor ve depremin yıkıcı etkileri en aza indiriliyor. Sismik izolatörlerin kullanımı, yapıların depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlıyor. Deprem izolatörü kullanılmayan binalarda depremin yıkıcı etkileri daha fazla hissedilirken, izolatörlü binalarda bu etkiler önemli ölçüde azalıyor. İzolatörler, binanın depreme karşı esnek hareket etmesini sağlıyor, böylece yapı zarar görmeden depremi atlatıyor. Bu projede, 122 adet çift yüzeyli sürtünmeli sarkaç tipi sismik izolatör kullanıyoruz. Bu izolatörlerin testleri, uluslararası akredite edilmiş laboratuvarlarda yapılıyor ve kalite standartlarına uygunluğu onaylanıyor. 2013 yılında Sağlık Bakanlığı, 1. ve 2. derece deprem bölgelerindeki 100 yatak ve üzeri hastanelerde sismik izolatör kullanımını zorunlu hale getirdi. Japon Sismik İzolasyon Derneği Başkanı Prof. Dr. Akira Wada, bu izolatörlerin sadece hastaneler ve veri merkezlerinde değil, konut ve benzeri diğer yapılarda da kullanılması gerektiğini vurguluyor. Biz de bu bilinçle, projemizde sismik izolatörlere yer veriyoruz. Tema Esentepe projesinde, dünyanın birçok ülkesindeki projelerde tercih edilen Teknolojik İzolatör Sistemleri (TİS) tarafından üretilen sismik izolatörleri kullanarak, TEMA ESENTEPE’ deki kullanıcılara daha güvenli ve huzurlu bir yaşam alanı sunmayı amaçlıyoruz.
Deprem izolasyonlu yapı tasarlamak geleneksel bina tasarlamaktan oldukça farklı ve özel uzmanlık gerektiriyor. Biz projemizin statik tasarımında, deprem izolasyonu konusunda Türkiye’nin ve dünyanın sayılı uzmanlarından olan Dr. Bahadır Şadan hocamızla çalıştık. Bahadır hoca hem profesyonel olarak mühendislik hizmetleri veriyor, hem üniversitede depreme dayanıklı yapı tasarımı konusunda öğrenciler yetiştiriyor. Kendisi ayrıca Deprem İzolasyon Derneği başkanı ve Dünya Deprem İzolasyon Derneği’nin de genel sekreteri. Bahadır hoca ve ekibi deprem izolatörlerinin doğru çalışması için sadece statik değil, mimari, elektrik, mekanik tüm disiplinlere müdahil oluyor ve gerekli uyarıları yaparak düzeltilmesini sağlıyor. Açıkçası bu projede kendisi ile çalışma fırsatı bulduğumuz için çok şanslı olduğumuzu düşünüyoruz.
Deprem izolasyonlu binalarda güvenlik sadece bunlarla kalmıyor. Ayrıca tüm projelendirme süreci, Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkinlikleri belgelendirilmiş tasarım gözetmenleri tarafından da kontrol edilerek onaylanıyor. Yani deprem güvenliği konusunu hiçbir şekilde şansa bırakmıyoruz ve bu projede yaşayacak insanların deprem korkusunu %100 yok ediyoruz.
∆ Tema Esentepe projesi şehrin içinde güvenli, huzurlu ve keyif dolu bir yaşam vadediyor. Bu projede başka ne gibi unsurlar bulunuyor?
◊ Tema Esentepe 1 blokta 30 bağımsız bölüm olmak üzere, 4 blokta toplam 120 bağımsız bölümden oluşmaktadır. İvazpaşa Caddesi’ndeki güvenlikten girilerek ortak sosyal donatı alanından bloklara yaya olarak ulaşılmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın yönetmeliğine uygun olarak tasarlanmış 31 adet ofis, Bursa-Mudanya ana arterine göre 1. ve 2. katta konuşlanmıştır. Ofislerin iki hekim veya tek hekim, istihdamına göre farklı alternatifleri mevcuttur. Ofisler birleştirilerek farklı alternatifler geliştirilebilir. Ofislere, Bursa-Mudanya ana arteri olan Sanayi Caddesi’ne paralel servis yolundan, güvenlikli tek girişten sonra 2 adet asansör ve ofislere özel merdivenle (asansörlerden biri hasta sevkiyatına uygun) ulaşılmaktadır. Bursa-Mudanya ana arteri olan Sanayi Caddesi’ne paralel, servis yoluna cepheli farklı büyüklüklerde 16 adet mağaza, 140 metre kesintisiz cephe boyunca mevcut olup her bloktaki asansörler için jeneratörlerimiz de olacak.
∆ Yeni projenizin teknik anlamda oldukça yenilikçi ve güvenli bir yapısı var. Güvenlik konusu dışında işlevsellik ve estetik konularını da gündeminize aldınız mı?
◊ Elbette aldık. Ben İTÜ Mimarlık Bölümü’nden 1987 yılında mezun oldum ve bugüne dek birçok farklı fonksiyon ve amaca hizmet eden projeyi hayata dahil ettik. İnsanoğlunun varolduğu tarihten itibaren barınma ihtiyacı söz konusu olmuştur. İnsanoğlu en basit yapıda, mekânın ve çatının güvenli ,sağlam olmasını öncelik almak mecburiyetinde kalmıştır. Tarih boyunca mimarlar yapıların en zor şartlar altında ayakta kalabilmelerini sağlamayı amaçlamış, istenen fonksiyona göre taşıyıcı sistemi oluşturmuşlardır. Ayrıca iklim, doğa ve zemin şartlarına göre yaşamı kolaylaştırıcı (ses, ışık , su vb.) konforu sağlamayı amaçlamışlar, yangın sel gibi doğal afetlerden korunmayı düşünmüşler verimli enerji kullanımını öne çıkartmayı hedeflemişler, bütün bunları yaparken yapının hizmet verdiği fonksiyona göre kişilerde ve toplumda yaratacağı psikolojik ve sosyolojik etkiyi de düşünerek tasarımlarını gerçekleştirirlerken özellikle taşıyıcı sistemi tasarlarken ‘MUTLAK YAPI VE İNSAN GÜVENLİĞİNİ’ önde tutarak yapı elemanlarını da kullanarak yapılara estetik ve plastik form oluşturmaya çaba göstermişlerdir. Biz de bu amaçla güvenlik konusunun yanı sıra kullanışlı ve uzun ömürlü yapılar tasarlıyoruz. Bunun yanı sıra modern çağın beraberinde getirdiği güncel mimari dile kendimizce katkılarda bulunuyoruz. Dışarıdan bakıldığında sanatsal keyif veren ve içinde yaşandığında zarafet beklentisini aşan sonuçlara ulaşmayı amaçladık. Işık kullanımından ısı ve ses izolasyonlarına, ıslak zemin ve ahşap malzeme seçimlerinden site içi ulaşıma kadar her ayrıntıyı defalarca çalıştık. Optimal doğruluk ve estetik noktasına erişene dek tartıştık. TEMA ESENTEPE kullanıcıların projede teknik ayrıntılar kadar zarif ayrıntılardan tatmin olacağına inancım tamdır.
∆ Estetik ve işlevselliğin yanında başka ne gibi kazanımlar var? TEMA ESENTEPE kullanıcılarını ne gibi faydalar bekliyor?
◊ Sismik İzolatör konusu zaten başlı başına rahatlatıcı bir unsur ama bunun yanında daha birçok tatmin edici unsur var. Örneğin projede elektrikli araçlar için bol bol şarj ünitesi kurduk. Standart otoparkların yanı sıra ortak kullanıma açık şarj ünitelerimiz var. Yani elektrikli aracınızı bu ortak noktada şarj edip kendi otopark alanınıza aracı park edebileceksiniz. Yine bahçemizde, ‘yağmur suyu biriktirme’ depomuz bulunacak. Yağmur suyunu depolayıp sulama işlemlerinde kullanacağız.
Çatılarımızda güneş panellerimiz olacak ve kendi elektriğimizi üreterek belli oranda elektrik tasarrufuna katkıda bulunabileceğiz. Akıllı yapı ve sürdürülebilir bina özelliklerine sahip bir proje gerçekleştiriyoruz.
∆ Sayın Bayam son olarak TEMA ESENTEPE projesi hakkında ne söylemek istersiniz?
◊ Projemiz, alanında çok değerli mimar, mühendis ve iç mimarlar ile birlikte yürütülmektedir ve Ağustos 2024 başından itibaren kademeli olarak satışa çıkartılacaktır. En önemli argümanımız SİSMİK İZOLASYON’dur. Son olarak, depreme karşı güvenli yaşam farkındalığının daha da artmasını dilediğimi belirtmek istiyorum. İnsan yaşamının en önemli unsurlarından olan depreme daha çok dayanıklı yapılar kazandırılması yönünde çaba sarf ederek gerçekleştirmeye çalıştığımız projemizin, ender bir girişim olarak farkındalık yaratacağına inanıyorum.
Tema Esentepe’nin olduğu adada yapılan sismik, jeolojik, geoteknik incelemeler ve deprem mühendislerinin hesaplamaları sonucunda sismik izolatörlerin tasarım raporları hazırlandı. Bütün hesap ve raporlar, tasarım gözlemcisi değerli hocalarımızın onayından geçtikten sonra, projemizin uygulamasında, ekstra güvenlik katsayıları da değerlendirilerek üst yapının maksimum 60 cm yatay atım yapacağı kesinleşti. Bu hesaplar da dünya standartlarındadır ve güvenlik katsayıları çok yüksek tutuluyor. Sismik izlatörler her yapıya özel tasarlanmaktadır. Kararı tamamen hocalar vermektedirler ve onaylamaktadırlar. 122 adet sismik izolatör 3 farklı tipte ve bu projeye göre özel tasarlanmıştır.
TEMA ESENTEPE PROJESİ
BHB İnşaat&4M Mühendislik Mimarlık İnşaat tarafından gerçekleştirilen TEMA ESENTEPE projesi oldukça farklı ve güvenli bir çalışma… Projenin ilk iki katında kapalı otopark yer alacak, otopark katı tavanında sismik izolatörler monte edilecek daha sonra çeşitli fonksiyonlara hizmet eden yapıda bolca çocuk oyun alanları ve bolca yeşil alan bulunacak. Projenin en ilgi çekici tarafı ise projede kullanılacak 122 adet sismik izolatör sayesinde yapının ve hatta çevresinin deprem güvenliğinin sağlanmış olmasıdır. Bursa’da Şehir Hastanesinde de bulunan bu malzemeler özel sektörde Bursa’da ilk kez uygulanıyor.
Dr. Bahadır Şadan – Deprem Mühendisliği Uzmanı Yüksek İnşaat Mühendisi
