Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin liderleri, ABD’deki Donald Trump yönetiminin Ukrayna’daki savaş ve Avrupa’nın güvenliğiyle ilgili yaklaşımına dair endişeleri paylaşmak ve gelecekte atılacak adımları görüşmek üzere Brüksel’de olağanüstü bir zirve düzenledi. Bu zirve, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa‘nın davetiyle gerçekleştirildi ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de bu önemli toplantının bir bölümünde yer aldı.
Liderler, zirvenin başında Ukrayna’da “kapsamlı, adil ve kalıcı bir barışın ön planda olmasını” sağlamak amacıyla Ukrayna’ya nasıl daha fazla destek verebileceklerini tartıştılar. Kalıcı bir barış sağlamak için gerekli güvenlik garantilerini oluşturma ve Avrupa’nın bu çerçevede yapabileceği olası katkılar ele alındı. Bu noktada, Ukrayna’nın içinde bulunduğu durum ve Avrupa’nın stratejik rolü belirleyici bir unsur haline geldi.
AVRUPA’NIN SAVUNMASI
AB liderleri, 3 Şubat’ta gerçekleştirdikleri ilk savunma konulu zirvedeki görüşmelerin üzerine daha detaylı bir analiz yaparak, gelişen yeni durumu göz önünde bulundurarak Avrupa’nın savunmasını güçlendirme ve finanse etme konusunda somut kararlar almaya odaklanacaklar. Bu çerçevede, AB Komisyonu’nun elindeki mali araçların savunma yeteneklerini artırmak amacıyla nasıl kullanılabileceğine dair taslak öneri “ReArm Europe Planı” ön plana çıkıyor.
Planda belirtilen amacın, Avrupa’nın güvenliği konusunda daha fazla sorumluluk almasını sağlamanın yanı sıra, kıtanın yeniden silahlanmasını hedefleyen 800 milyar avroluk bir savunma harcaması planını harekete geçirmek olduğu ifade ediliyor. Böylece, Avrupa’nın güvenlik ihtiyaçlarına yanıt vermek adına atılacak adımlar netleşmeye başlamış oluyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, zirveye girişinde yaptığı açıklamada, planın üye ülkelere savunmaya yatırım yapmaları için gerekli mali alanı sağladığını vurguladı. Ayrıca, üye devletlere Ukrayna’nın savunma sanayisine yatırım yapma veya askeri yetenekleri doğrudan Ukrayna’ya transfer etme imkânı sunduğunu dile getirdi. Leyen, “Bu nedenle Avrupa’yı yeniden silahlandırmak ve aynı zamanda Ukrayna’yı, egemenliği ve toprak bütünlüğü için verdiği mücadelede desteklemek büyük önem taşıyor.” şeklinde konuştu.
Olağanüstü zirve, ABD Başkanı Trump‘ın Oval Ofis’te Zelenskiy ile yaşadığı tartışmaların ve Kiev’e yapılan askeri yardımların askıya alınması kararının hemen ardından yapılması itibarıyla kritik bir dönemeç olarak değerlendiriliyor. Washington-Kiev hattındaki gerilim sonrasında, Avrupa’nın Ukrayna’ya verdiği destek yeniden gündeme gelirken, AB ülkeleri müzakerelerde yer alma talebinde bulunuyor. Bu bağlamda, Trump yönetimi Avrupa’nın savunmasını kendine ait bir mesele olarak görmekte ve kıtanın güvenliğinde daha fazla sorumluluk almalarını beklemektedir.
Öte yandan, AB ülkeleri, 2023 yılında gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) ortalama yüzde 1,9’unu savunma harcamalarına ayırmakta iken, Trump yönetimi bu oranı yüzde 5’e çıkarmak gerektiğini savunuyor. Dolayısıyla, bu zirve, sadece bugünkü sorunların değil, aynı zamanda Avrupa’nın gelecekteki güvenlik stratejileri ve savunma politikaları açısından da önemli bir odak noktası olmaya devam edecektir.
