Fatih Sultan Mehmet’in tarihî İstanbul’u fethetmesinin üzerinden 15 yıl geçtikten sonra, 1468 yılında Bursa’da inşa edilen Hoca İlyas Ortaokulu, yüzyıllardır aynı binada eğitim vermeye devam etmektedir. Osmanlı’nın yükseliş yılı olan bu dönemde kurulan okul, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında da Milli Mücadele’ye tanıklık etmiştir. 1855 yılında Bursa’da meydana gelen büyük deprem sonucu okulun binası tamamen yıkılmıştır. Eğitim kısa bir süre ara verilse de, 1910 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yeniden inşa edilmiştir. Milli Mücadele döneminde, Yunan işgali sürecinde de okulumuz etkilenmiştir. Bursa’yı işgal eden Yunanlılar, okul binasını karargâh olarak kullanırken, geri çekilirken binada büyük tahribat yapmışlardır. Dönemin parasıyla bin 50 kuruş harcanarak onarılan okul, bütün bu zorluklara rağmen ayakta kalarak eğitim vermeye devam etmiştir. Hoca İlyas Ortaokulu, kurulduğu 1468 yılından bu yana; iki devlet, otuz padişah, on iki cumhurbaşkanı dönemine şahitlik ederken, bir işgal ve birçok deprem yaşamasına rağmen hâlâ faaliyette olan bir eğitim kurumu olarak günümüzde de varlığını sürdürmektedir.
Dönemin iş insanı Hoca Mehmet Çelebi tarafından vakfedildi
Hoca İlyas Ortaokulu Müdür Yardımcısı Ömer Kadri Bozali, okulun Hoca Mehmet Çelebi tarafından vakfedildiğini ve bu okulun Türkiye’nin en eski eğitim kurumlarından biri olduğunu belirtmektedir. “1468 yılında Fatih Sultan Mehmet döneminde kurulmuştur. Hoca İlyaszade Hoca Mehmet Çelebi tarafından vakfedilmiş olan bu okul, ayrıca ismi değişmeyen yegâne okul olma özelliğini taşıyor. 556 yıl önceki vakfiyesine göre, hem bir mektep binası hem de yanında bir ev ve bahçe kurumu olarak sunulmuştur. Okulumuz, vakfedildiği tarihten bu güne kadar birçok isim ve sıfatla anılmıştır; sırasıyla Hoca İlyaszade Vakıf Mektebi, Hoca İlyaszade İlk Mektebi, Müdafa-i Milliye Hoca İlyaszade İlk Mektebi, Hoca İlyas İlk Mektebi, Hoca İlyas İlkokulu ve günümüzde Hoca İlyas Ortaokulu olarak varlığını sürdürmüştür” diye konuşmuştur.
Depremde yıkıldı, işgalde düşmana karargâh oldu
Ömer Kadri Bozali, okulun tarihine ilişkin ilginç ayrıntılar paylaşıyor: “1865 yılında depremde tamamen yıkılan okul binası, 1910’da inşa edilmiştir. Milli Mücadele döneminde Yunan askerleri tarafından karargâh olarak kullanılmıştır. Yunan işgali sırasında, okulun ilk müdürlerinden Ömer Fevzi Güven Milli Mücadele’ye katkı sağladığı için Malta adasına sürgüne gönderilmiştir.” Bozali, “1256 yıldan beri aynı mekanda eğitim vermeye devam eden Hoca İlyas Ortaokulu, büyük afetler dışında eğitimin kesintiye uğramadığı bir kuruluştur” ifadesini kullanmıştır.
Siyasetçiden sanatçıya onlarca ünlü buradan mezun oldu
Eğitim süreci boyunca pek çok ünlü şahsiyetin bu okuldan mezun olduğunu belirten Bozali, “Cumhuriyetin ilk dönemlerinden itibaren elimizde mezunların fotoğraflı listeleri ve öğretmen kayıt defterleri bulunmaktadır. Türkiye’nin önde gelen karikatüristlerinden Cemal Nadir, Hoca İlyas Ortaokulu’nda resim öğretmeni olarak görev yapmıştır. Bu okulda görev yapan bir diğer öğretmen ise Muazzez İlmiye Çığ’ın babası Hafız Zekeriya İtil’dir. Ayrıca, geçmişte görev yapan 80’li yılların Milli Eğitim Bakanı Orhan Cemal Fersoy ve Milli Savunma Bakanı Ümit Halit Bayülgen gibi isimler de burada eğitim almıştır” demiştir.
“Hem ailem hem de benim üzerimde önemli yeri var”
