Hazine ve Maliye Bakanlığı, eylül ayına dair bütçe uygulama sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.
Eylül ayında bütçe gelirleri, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 88,5 artarak 831 milyar 603 milyon liraya yükseldi. Bütçe giderleri ise aynı dönemde yüzde 63,4 artış göstererek 932 milyar 68 milyon lira seviyesine ulaştı.
Ocak-eylül döneminde ise bütçe gelirleri, geçen yıla göre yüzde 76,9 artarak toplamda 6 trilyon 84 milyar 619 milyon liraya çıktı. Bu dönemde bütçe giderleri de yüzde 81,1 artışla 7 trilyon 158 milyar 637 milyon liraya erişti.
Merkezi yönetim bütçesi, Eylül 2023’te 100 milyar 464 milyon lira açık verirken, yılın ilk dokuz ayında toplam açık 1 trilyon 74 milyar 18 milyon lira oldu. Eylül ayındaki bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla 570 milyar 482 milyon lira seviyesindeyken, bu yıl aynı ayda yüzde 63,4 artışla 932 milyar 68 milyon liraya ulaştı. 2024 yılı için merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 8,4’ü kullanılmış oldu.
Geçen yıl eylül ayında 58 milyar 454 milyon lira açık veren faiz dışı denge, bu yılın aynı ayında 48 milyar 213 milyon lira fazla olarak kaydedildi. Faiz hariç bütçe giderleri ise, geçen yılın eylül ayına göre yüzde 56,8 artarak 783 milyar 390 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2023’ta yüzde 10,1 iken geçen ay bu oran yüzde 8 olarak hesaplandı.
Eylülde personel giderleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 82,5 artarak 245 milyar 204 milyon lira seviyesine ulaştı. Bu kalem için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 9,6’sı kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 75,5 artış göstererek 30 milyar 458 milyon liraya yükseldi. Buranın bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 9,7’si harcandı.
Bu dönemde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede belirlenen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 10’u kullanıldı. Eylülde mal ve hizmet alım giderleri ise yüzde 62,7 artışla 68 milyar 256 milyon lira gerçekleşti.
Cari transferler ise eylülde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 56,9 arttı ve 332 milyar 578 milyon lira oldu. Bu kalem için bütçede belirlenen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 7,8’i harcandı.
Eylülde 84 milyar 265 milyon lira sermaye gideri kaydedildi. Sermaye transferleri 6 milyar 930 milyon lira, borç verme giderleri ise 15 milyar 700 milyon lira olarak hesaplandı.
Faiz giderleri, geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 110,1 artarak 148 milyar 678 milyon liraya ulaştı.
Eylül ayı itibarıyla merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın aynı döneminde 441 milyar 265 milyon lira iken, bu yıl yüzde 88,5 artışla 831 milyar 603 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin eylül ayı gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 9, geçen ay ise yüzde 9,9 olarak hesaplandı.
Vergi gelirleri tahsilatı, eylülde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 89,6 artarak 732 milyar 244 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2023’te yüzde 9, geçmiş ayda ise yüzde 9,9 olarak belirlendi.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirler, eylülde yüzde 79,4 artışla 83 milyar 616 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin gelirleri 12 milyar 930 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri ise 2 milyar 813 milyon lira olarak kaydedildi.
Dönem bazında vergi türleri itibarıyla, eylülde gelir vergisi yüzde 119, kurumlar vergisi yüzde 1056,5, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 62,4, özel tüketim vergisi yüzde 28,7, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 136,4, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 18,4, damga vergisi yüzde 84,9, harçlar yüzde 52,6 ve diğer vergi gelirleri yüzde 14,2 oranında artış gösterdi.
Ocak-eylül döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri, 3 trilyon 952 milyar 585 milyon lira iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 81,1 artışla 7 trilyon 158 milyar 637 milyon liraya ulaştı. 2024 yılı için merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 64,6’sı kullanıldı.
Faiz hariç bütçe giderleri, ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 79,4 artışla 6 trilyon 245 milyar 951 milyon liraya yükseldi. Bu giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 63,5 olarak belirlendi.
Personel giderleri ise bu dönemde yüzde 108,8 artarak 2 trilyon 6 milyar 736 milyon liraya ulaştı. Personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 78,6’sı kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 80 artarak 246 milyar 567 milyon liraya yükseldi. Bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 78,9’u harcandı.
Ocak-eylül döneminde mal ve hizmet alım giderleri için belirlenen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 66,9’u harcandı. Bu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri yüzde 65,9 artışla 454 milyar 468 milyon lira seviyesine ulaştı.
Cari transferler, ocak-eylül döneminde yüzde 68,7 artarak 2 trilyon 740 milyar 330 milyon liraya yükseldi. Bu kalem için belirlenen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 64,2’si harcandı.
Bu süreçte 532 milyar 861 milyon lira sermaye gideri, 52 milyar 485 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 212 milyar 504 milyon lira olarak hesaplandı.
Faiz giderleri, ocak-eylül döneminde yüzde 93,8 artışla 912 milyar 686 milyon lira seviyesine ulaştı.
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak-eylül döneminde 3 trilyon 439 milyar 983 milyon lira iken, bu yıl yüzde 76,9 artışla 6 trilyon 84 milyar 619 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre, bu dönemde bütçe gelirlerinin gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 69,8, bu yılın aynı döneminde ise yüzde 72,1 olarak belirlendi.
Vergi gelirleri tahsilatı, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 72,2 artarak 5 trilyon 134 milyar 59 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 69,3 olarak kayıtlara geçti.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirler, yüzde 107,1 artışla 793 milyar 429 milyon liraya ulaştı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 123 milyar 36 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri ise 34 milyar 95 milyon lira olarak hesaplandı.
Ocak-eylül döneminde vergi türleri bazında, gelir vergisi yüzde 119,9, kurumlar vergisi yüzde 37,7, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 103,2, özel tüketim vergisi yüzde 63,3, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 177, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 50,7, damga vergisi yüzde 77,8, harçlar ise yüzde 51,9 oranında artış kaydetti.
