Ege Denizi kıyısında yer alan Alexandria Troas Antik Kenti‘nde gerçekleştirilen kazılarda, milattan önce 2 bin 200 yıl öncesine dayanan Helenistik döneme ait çarşı yapısı ortaya çıkarılmaktadır. Çanakkale Boğazı’nın çıkışında bulunan bu antik kent, 1. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar güçlü bir ekonomik yapı ile büyüyerek önem kazanmıştır.
Popülasyonu en yoğun döneminde yaklaşık 100 bin kişiye ulaşan Alexandria Troas, 4. yüzyılın sonlarına doğru ekonomik zayıflama nedeniyle küçülmeye başlamış ve 9. yüzyıldan itibaren terk edilmiştir. Antik kentin merkezindeki forumda yer alan 12 köşeli yapı, podyumlu salon, tapınak, odeon (konser alanı), hamam ve tiyatro gibi yapılar günümüze ulaşan kalıntılar arasında yer almaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetimi altında yürütülen kazılarda, 15 kişilik bir bilim insanı ve uzman ekibi görev almaktadır. Kazı çalışmaları, Ankara Üniversitesi ve ana sponsor İÇDAŞ A.Ş. tarafından sağlanan destekle sürmektedir. Kazı Başkanı Prof. Dr. Erhan Öztepe, bu yıl çarşı yapısının belirgin noktalarının çıkarıldığını belirtmiştir.
Prof. Dr. Öztepe, “Çarşı yapısının batı sınırında Aşağı Agora’ya ulaşıma olanak sağlayan bir yapı bulunmakta. Bu yapının belki yeni bir düşünce olarak çarşı yapısına ait olduğunu söyleyebiliriz ama gelecekteki çalışmalarda daha net verilere ulaşabileceğiz” diyerek, 2020 yılından bu yana çarşı yapısının kuzey tarafındaki mekanlarının gün ışığına çıkartılması için çalışıldığını ifade etmiştir.
2020-2021 yıllarında yapılan kazılarda, ilk mekanı caddenin yan tarafında keşfettiklerini vurgulayan Öztepe, “Bu, bir dükkandan ziyade bir geçiş mekanıydı. Geçen yıl ise güneydeki komşu mekanı kısmen açtık. Bu yıl ise yürüme zemininden biraz altındaki mekanda 4 metre dolgu temizledik” şeklinde bilgi vermiştir. Öztepe, bu kazıların net sonuçlara ulaşabilmeleri için 3 metre daha dolgu kazmaları gerektiğine de dikkat çekmiştir.
Böylece dükkan olarak nitelendirilebilecek bölümün zeminine ulaşmayı hedeflediklerini belirten Öztepe, “Gelecek yıl statik problemleri çözüldüğünde bu mekanın içini de kazabileceğiz” demiştir.
Prof. Dr. Erhan Öztepe, çarşının doğu cephesindeki kapıların nerelere açıldığı hakkında sorular olduğunu belirtmiş ve “Bu kapıların arkasında 3 metre yüksekliğinde bir dolgu var. Çarşı yapısı Helenistik dönemde inşa edildiğinde buranın topografyası nasıldı, bunu da araştırmalıyız” diye eklemiştir. Ayrıca, odeonun kullanım evresinin de incelenmesi gerektiğine dikkat çekmiştir.
Sonuç olarak, Alexandria Troas’ın tarih boyunca hareketli bir toplum yapısı olduğuna vurgu yapan Öztepe, “Kazı alanındaki veriler, kentin ekonomik gücü ve popülasyonunun büyüklüğü hakkında oldukça önemli bilgiler sunmaktadır. Alexandria Troas, Anadolu’daki en büyük kolonilerden biridir ve önemli bir ekonomik yapıya sahip olduğunu göstermektedir” değerlendirmesinde bulunmuştur.
