2015 yılında Türkiye genelinde meydana gelen büyük elektrik kesintisi, Cumhuriyet tarihinin en büyük çaplı elektrik arızalarından biri olarak kayıtlara geçti. Bu kesinti, 31 Mart 2015 Salı günü sabah saat 10:36’da başlamış ve bazı bölgelerde 9 saat sürdü. Elektrik, Türkiye’nin 81 ilinin 80’inde kesilirken, tek istisna olarak Van kenti öne çıkmıştır. Kesintiden yaklaşık 76 milyon insan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenmiş; metro, tramvay ve tren seferleri durmuş, sanayi üretimi ve birçok iş yeri faaliyeti kesintiye uğramıştır. Elektrik kesintisi nedeniyle günlük üretim kaybının, 70 milyon dolar civarında olduğu ifade edilmiştir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise bu durumun iletim hatlarındaki bir arıza ve koruma sistemlerinin devreye girmemesi nedeniyle meydana geldiğini bildirmiştir. 8 saat süren kesinti, Türkiye’nin enterkonnekte sisteminde yaşanan frekans kaybı zincirlemesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve Avrupa Enerji Birliği raporlarına konu olmuştur.
HAYAT DURABİLİR
Uzmanlar, Türkiye’de meydana gelebilecek büyük bir elektrik kesintisinin enterkonnekte sistemin çökmesine neden olabileceğini ve tüm şehirlerin bu durumdan etkileneceğini dile getiriyor. Frekans (50 Hz) dengesinin bozulması halinde sistemin otomatik korunma mekanizmasına geçerek kesinti uygulayabileceğine dikkat çekilmektedir. İspanya’daki benzer bir durum yaşandığında metro, tramvay ve banliyö trenlerinin seferlerinin durabileceği, trafik ışıklarının çalışmayacağı, ATM’ler, POS cihazları, e-Devlet ve banka sistemlerinin devre dışı kalabileceği belirtiliyor.
KRİTİK İLETİM HATLARI
Bu olumsuzlukların önüne geçmek amacıyla “Otomatik Frekans Kontrollü Sistemler (OFS)” geliştirilmiş, ani çökmeleri önlemek için bölgeler arası yük paylaşımı daha dengeli hale getirilmiştir. 2020 yılı sonrasında kurulan Yeni SCADA Sistemi sayesinde gelişmiş uzaktan kontrol ve izleme altyapısı sağlandı, şebekedeki tüm trafo merkezleri de gerçek zamanlı olarak izlenebilir hale getirildi. Ayrıca kritik enerji altyapılarına yönelik yerli yazılımlar arasında “Kritik İletim Hatları Alarm Sistemi” de yer alıyor.
EK YATIRIMLAR GEREKLİ
Haber Global Web Özel’e açıklamalarda bulunan Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş, İspanya’da güneş ve rüzgar enerjisinden elektrik üretiminin oranının yüzde 60’a yaklaştığını ifade ederek frekans dengeleme sistemleri için ek yatırımlar yapılması gerektiğini belirtti. Ulutaş, “Büyük çaplı sistem çökmeleri, enerji arzıyla talep arasındaki dengesizlikten kaynaklanabilir. İspanya Başbakanı, bir anda 5 saniye içinde enerji arzının yüzde 60’ına kadar sistemden kopma olduğunu bildirdi. Rüzgar ve güneş enerjisi iklim için olumlu etki sağlarken dışa bağımlılığı azaltıyor. Ancak bu santrallerin güçlendirilmesi için ek yatırımlar şart” dedi.
TÜRKİYE SİSTEMİN İÇİNDE
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın Türkiye’nin Avrupa elektrik sistemine bağlı olduğu ve bu durumun riske açık olduğunu belirtmesine yanıt veren Ulutaş, Türkiye’nin Avrupa sistemine bağlı olmasının artı bir durum olduğunu ifade etti. Enerji üretiminiz yetersiz kalırsa Avrupa’dan destek alabiliyorsunuz, ancak oradaki sıkıntıların Türkiye’ye sıçrama riski de bulunmaktadır. 2015’te Türkiye’deki sistem çökmesi, şartlar dolayısıyla gelişen farklı bir sorunla gerçekleşti. Enerji üretimi özelleştirildiği için, borsa sistemi üzerinden özel santrallerin, karlı olmayan saat dilimlerinde sistemden çıktıkları için frekans dengesi bozuldu ve kesintiye yol açıldı. Bu olaydan sonra bazı önlemler alındı ve özel şirketlerin sisteme giriş çıkışına yönelik düzenlemeler getirildi.”
TÜRKİYE’Yİ ETKİLEMEZ
Elektrik Mühendisleri Odası Enerji Koordinatörü Olgun Sakarya ise İspanya ve Portekiz’de yaşanan elektrik krizinin Türkiye’yi etkileyeceğini düşünmüyor. Sakarya, 2015’te Türkiye’de yaşanan genel elektrik kesintisini hatırlatarak, bu sorunun elektrikteki özelleştirmeden kaynaklandığını vurguladı. Sakarya, “2015’te frekans düşmesi yaşandı ve arıza Türkiye genelinde yayıldı. O günden sonra detaylı incelemeler yapıldı ve gerekli tedbirlerin alındığından emin olmalıyız” dedi.
[email protected]
Kaynak: Web Özel
